Κολλημένοι στην κίνηση: Οι Αθηναίοι χάνουν χρόνο και εργάζονται μέσα στο αυτοκίνητο
Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται ο χαμένος χρόνος, τον οποίο οι οδηγοί προσπαθούν να ανακτήσουν κάνοντας τηλεδιασκέψεις πίσω από το τιμόνι κολλημένοι στην κίνηση, ενώ σε δεύτερο επίπεδο το στρες και ο εκνευρισμός του κυκλοφοριακού χάους επιφέρουν πλήγμα στην ψυχική υγεία και στην παραγωγικότητά τους. Το κόστος δεν είναι μόνο προσωπικό. Αγγίζει τις επιχειρήσεις, τους οργανισμούς, ακόμη και το ΑΕΠ των χωρών.
Οι Αθηναίοι οδηγοί χάνουν… 2,8 εργάσιμες εβδομάδες τον χρόνο
Το 2024, οι οδηγοί στην Αθήνα έχασαν κατά μέσο όρο 111 ώρες στην κίνηση. Αυτό αντιστοιχεί σε 13,9 οκτάωρα ή 2,8 εργάσιμες εβδομάδες (5νθήμερα) τον χρόνο. Για μια διαδρομή μόλις 10 χιλιομέτρων στο κέντρο, απαιτείται τουλάχιστον μισή ώρα. Και η Αθήνα είναι στο «κόκκινο» για το 34% της ημέρας. Το αποτέλεσμα; Ο μέσος Αθηναίος εγκλωβίζεται καθημερινά σε συνθήκες συμφόρησης που προκαλούν άγχος και εκνευρισμό. Σύμφωνα με στοιχεία της Περιφέρειας Αττικής, στο λεκανοπέδιο εισέρχονται κάθε χρόνο 100.000 – 120.000 νέα οχήματα, σε δρόμους ήδη κορεσμένους. Σήμερα, στην Αττική κυκλοφορούν καθημερινά περίπου 3,5 εκατομμύρια οχήματα, 720.000 μοτοσικλέτες και 14.000 ταξί.
Ο Κηφισός ως «σύμβολο» του χαμένου χρόνου
Η πιο χαρακτηριστική εικόνα της αθηναϊκής συμφόρησης είναι ο Κηφισός. Το 2018, οι χαμένες ώρες εκεί ανέρχονταν σε 3,5 εκατομμύρια. Το 2023 έφτασαν τα 6,5 εκατομμύρια -σχεδόν διπλασιασμός σε πέντε χρόνια. Σε οικονομικούς όρους αυτό σημαίνει ζημιά 80-90 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Αν προσθέσουμε και τα υπόλοιπα βασικά οδικά δίκτυα της πόλης, η συνολική απώλεια για την Αττική εκτιμάται ότι φτάνει τα 180-200 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο.
Το αυτοκίνητο ως «κινητό γραφείο»
Ο χαμένος χρόνος μέσα στην κίνηση δεν είναι πάντα εντελώς ανεκμετάλλευτος. Πολλοί έχουν πλέον μετατρέψει το αυτοκίνητο σε κινητό γραφείο. Τηλεφωνήματα, επαγγελματικές συζητήσεις, ακόμα και τηλεδιασκέψεις γίνονται πίσω από το τιμόνι. Όμως αυτή η «λύση ανάγκης» έχει το δικό της κόστος: αυξημένη απόσπαση προσοχής, περισσότερο στρες και μια συνεχής αίσθηση ότι η μέρα ξεκινάει ήδη υπό πίεση. Προσθέστε τον νέο κώδικα οδικής κυκλοφορίας που αποτρέπει και τιμωρεί αυστηρά τη χρήση κινητών.
Ο εφιάλτης των ΜΜΜ
Κι αν για τους οδηγούς το πρόβλημα είναι το μποτιλιάρισμα, για όσους μετακινούνται με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς η καθημερινότητα είναι ακόμη πιο δύσκολη. Οι εφαρμογές που υπολογίζουν τη διαδρομή από το σπίτι έως τη δουλειά βγάζουν αμείλικτα αποτελέσματα όπως για παράδειγμα: 16 λεπτά με ΙΧ ή 49 λεπτά με ΜΜΜ. Επιπλέον, οι καθυστερήσεις, η ανάγκη να αλλάξουν δύο ή και τρία μέσα μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους, αλλά και ο συνωστισμός στα λεωφορεία και τα βαγόνια του μετρό, δημιουργούν μια εμπειρία μετακίνησης εξίσου -αν όχι πιο- κουραστική.
Στην πράξη, οι επιβάτες των ΜΜΜ πληρώνουν ένα επιπλέον «κόστος ταλαιπωρίας» που συχνά δεν αποτυπώνεται σε στατιστικές. Επιπλέον, δεν μπορούν να εκμεταλλευθούν αυτόν τον χρόνο για επικοινωνίες, ώστε να αντισταθμίσουν ένα ποσοστό από το έλλειμμα παραγωγικότητας, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των οδηγών. Ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων έχει προειδοποιήσει ότι μέχρι το 2030, οι μετακινήσεις στην Αττική θα αυξηθούν κατά 15% – 20%. Κι αυτό σε μια πόλη όπου η μέση ταχύτητα στο κέντρο έχει μειωθεί κατά 11% από την πανδημία και μετά, οι λεωφορειολωρίδες καταλαμβάνονται από Ι.Χ. και οι αστικές συγκοινωνίες δεν καλύπτουν μεγάλα τμήματα του λεκανοπεδίου.
Το ντόμινο στην παραγωγικότητα
Η κυκλοφοριακή συμφόρηση και οι προβληματικές συγκοινωνίες δεν δημιουργούν όμως μόνο ζήτημα χαμένου χρόνου. Αποτελούν πλήγμα στην παραγωγικότητα. Μελέτες που έχουν διενεργηθεί από αμερικανικά πανεπιστήμια, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο δείχνουν ότι όσοι έχουν μεγάλες μετακινήσεις εμφανίζουν:
–Αυξημένο άγχος και κόπωση
-Χαμηλότερη δημιουργικότητα
-Μειωμένη ικανοποίηση από την εργασία
Ενδεικτικά: Έρευνα του Harvard Business School (2021) έδειξε ότι οι εργαζόμενοι με καθημερινές μετακινήσεις της τάξης των 90 λεπτών παρουσιάζουν σημαντικά χαμηλότερη ικανότητα για καινοτομία και επίλυση προβλημάτων. Μια παράλληλη μελέτη του ινστιτούτου Gallup κατέγραψε ότι το 19% των εργαζομένων αξιολογούν την ψυχική τους υγεία ως μέτρια ή κακή, και είναι αυτοί που λαμβάνουν τέσσερις φορές περισσότερες απρογραμμάτιστες μέρες αναρρωτικής άδειας. Γενικευμένα σε όλο το εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ, αυτή η χαμένη εργασία εκτιμάται ότι στοιχίζει στην οικονομία 47,6 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε χαμένη παραγωγικότητα.
Φυσικά, δεν προκαλεί η κίνηση στους δρόμους ολόκληρο αυτό το ψυχολογικό κόστος, ωστόσο ο εκνευρισμός και η ταλαιπωρία μέχρι να φθάσει κάποιος στο γραφείο μειώνει χωρίς αμφιβολία τα αποθέματα ανεκτικότητας που θα χρειαστεί να αξιοποιήσει προκειμένου να αντιμετωπίσει κρίσεις, απαιτήσεις των προϊσταμένων, ή ακόμη και συμπεριφορές συναδέλφων. «Η μεγάλη μετακίνηση όχι μόνο επιβαρύνει σωματικά και ψυχικά τους εργαζόμενους, αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει άμεσα τη συμμετοχή και την αφοσίωσή τους στην εργασία, οδηγώντας σε άμεση απώλεια παραγωγικότητας στον χώρο εργασίας (burnout)» είναι το συμπέρασμα των Liang Ma and Runing Ye (2019).
Ο χρόνος είναι χρήμα
Σε άλλες έρευνες, τα άτομα που συμμετείχαν δήλωσαν σε μεγάλο ποσοστό ότι εξετάζουν ακόμη και το ενδεχόμενο παραίτησης από την εργασία τους λόγω της ταλαιπωρίας που υφίστανται μέχρι να φθάσουν εκεί. Μελέτη του Global Workplace Analytics (2023) κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η τηλεργασία μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγικότητας κατά 15% έως 55%, με τη συνολική αύξηση της εθνικής παραγωγικότητας στις ΗΠΑ να εκτιμάται μεταξύ 334 και 467 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Δεν είναι τυχαίο ότι μεγαθήρια της Silicon Valley έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια για να στεγάσουν εργαζομένους τους σε κοντινή απόσταση από τα κεντρικά γραφεία τους.
Η κυκλοφοριακή συμφόρηση έχει αρνητική επίδραση στην ανάπτυξη του εισοδήματος και της απασχόλησης, επισφραγίζει ο ΟΟΣΑ, ενώ το ΔΝΤ συμπληρώνει ακόμη μία πτυχή: η μείωση του χρόνου μετακίνησης από και προς το σπίτι αποφέρει σημαντικά οφέλη στην ευημερία των νοικοκυριών και συγκεκριμένα «αύξηση στην κατανάλωση». Στις ΗΠΑ το κόστος της κυκλοφοριακής συμφόρησης το 2024 υπολογίστηκε σε 43 χαμένες ώρες ανά οδηγό, ή απώλεια 771 δολαρίων έκαστος, και 90 δισ. δολαρίων συνολικά για τις επιχειρήσεις. Ο αντίστοιχος λογαριασμός του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι: 110 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για την οικονομία της ΕΕ, που αντιστοιχεί στο 0,6% του ΑΕΠ της Ένωσης.
Εξωτερική φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image
